In Nederland is het een compliment als je iemand eigenzinnig noemt die op een bijzondere wijze te werk gaat en daarmee bevraagt en verandert wat anderen als vanzelfsprekend zijn gaan ervaren. In Duitsland was het eeuwenlang een terechtwijzing. Als een kind eigenzinnig was, werd het gewaarschuwd: ‘Pas op of straks groeit je arm boven je graf’. Dat verwijst naar het kortste sprookje van de gebroeders Grimm, waarin een kind nooit doet wat zijn moeder hem opdraagt.
Oskar Negt en Alexander Kluge hebben dit woord in de titel van hun hoofdwerk
Geschichte und Eigensinn gezet. Hun boodschap is: menselijke vermogens zijn eigenzinnig, oncontroleerbaar, zelfs of juist als ze worden onderdrukt en uitgebuit. Het boek is een fascinerende encyclopedie van vermogens vanaf de vroegste geschiedenis en zelfs de evolutie. Het boek is een vergeten klassieker van de Kritische Theorie. In 1981 in Duitsland gepubliceerd als verwerking van de protestbeweging van de jaren zestig en zeventig. In 2023 is het in het Nederlands vertaald. In hun nieuwe Nederlandse voorwoord wijzen de twee auteurs erop dat in de laatste decennia ook heel individualistische vormen van eigenzinnigheid zijn ontstaan, onder invloed van neoliberale economische condities. En dat zij eigenzinnigheid vanzelfsprekend hebben opgevat als een kind van de gemeenzinnigheid.
Gertjan Schuiling is een van de drie vertalers. Danielle Zandee vraagt hem waarom kies je nu voor zo’n boek, dat is al eigenzinnig. Vervolgens gaat het gesprek over een vrij samenspel van gemoedskrachten, Marjorieke leest enkele passages voor over de relatie tussen eigenzinnigheid en zelfregulering en het derde thema van deze podcast is de relatie tussen organisatieontwikkeling en emancipatie.
Het gesprek is een pleidooi voor het waarderen van eigenzinnige betrokkenheid in organisaties in een tijd waarin velen zoeken naar nieuw handelingsrepertoire.
Wil je jezelf verdiepen in het werk van Negt en Kluge?