Wat neem je mee?

Nog ruim voor de lock-down – begin 2020 – kwam ik met verschillende leergroepen doorbreken organisatiepatronen bijéén. Zoals gewoonlijk, bepaalden we samen aan het slot wat het onderwerp voor de volgende keer zou zijn. Echter toen bleken deze volgende bijeenkomsten in een geheel andere tijd plaats te vinden, namelijk in de afgelopen weken. Toen ik de voorbereidingsliteratuur bijeenzocht bekropen mij ernstige twijfels. Waren we niet in een heel nieuwe tijd beland, met nieuwe vragen? We kozen het onderwerp in precorona, ik deed de voorbereiding midden in de lock-down en we zouden bijeenkomen in de geleidelijke heropening naar de 1,5 meter economie!

Ik ging in gedachten terug naar ons Tijdloze Helden Festival, dat van de Ambachtsschool voor Organiseren en Veranderen: deze was net voor de lock-down gehouden op 6 maart. Het werd een groot succes met ruim 100 mensen op de been en mooie workshops. We hebben zelfs samen gezongen! Wat een andere tijd. Ik liep langs mijn boekenkast, sloeg wat boeken open, raadpleegde wat digitale literatuur, maar zucht….het systeempsychodynamisch perspectief, dat de kern vormt van hoe ik werk – samen met anderen -aan het doorbreken van organisatiepatronen: neen, nergens stond iets over een crisis zoals corona of iets wat daarvan in de buurt kwam.

Wat nu? De twijfels besprongen mij en ja – ik was zelfs de begeleider! Ik hoorde de echo van de stemmen van andere organisatieadviseurs die ik de afgelopen periode sprak en van de managers die ik ondersteunde: de hoop van hun en mijn relaties dat jij de (liefst) kant-en-klare antwoorden had op de nieuwe vraagstukken!

En mijn Tijdloze Helden dan? Zouden mijn tijdloze helden, waarover ik zo geïnspireerd had verteld op ons festival: ‘holding’ en ‘containment’ nog wel staan in deze tijd? Kenmerkend voor deze begrippen is dat ze van zichzelf niet zoveel betekenis hebben, maar meer een typering zijn van processen zijn die zich voordoen tussen mensen die met elkaar samenwerken aan de taak in een gegeven context. Dat gaf een opening. De vraag die nu bij mij rees: wat zouden ze betekenen in deze tijd? Ik toetste wat speelde bij de deelnemers aan de groepen per ‘zoom’ (ook een nieuwe ervaring voor ons, die elkaar alleen van ‘live’ kende!). Ja, hoor Odette, was het antwoord: het onderwerp dat we hebben afgesproken staat als een huis.

Ik besloot tot een nieuwe literatuurkeuze, dan die ik oorspronkelijk in gedachten had en maakte een aantal voorbereidingsvragen over leiderschap, samenwerken en emoties. Ik ontwierp een bijeenkomst van samen te puzzelen aan de hand van actuele casuistiek, met de begrippen holding en containment: over wat die betekenen, over wat je ervaart, wat je doet of niet doet. (Moeskops 2012). Het leidde tot een vruchtbare inspirerende gedachtewisseling, vooral over de rol in het leiderschap. Allen stonden ze in het werk dicht bij de corona crisis, toevallig ook nog in de frontlinie, daarin verschillende organisaties vertegenwoordigend.

The proof of the pudding is in the eating. Mijn Tijdloze Helden doorstonden een pandemie, waarbij ik me realiseerde, dat W.R. Bion en D.W. Winnicott, de founding fathers van de begrippen ‘holding’ en ‘containment’, jong waren in de tijd van de vorige pandemie: de Spaanse griep aan het begin van de 20^ste eeuw. Dus ze hadden er al eentje doorstaan!

Odette Moeskops

Literatuur: Moeskops, O.G.M. (2012) De veerkracht van groepen: regressie, holding en containment in organisaties.. In: M&O Tijdschrift voor Management & Organisatie nr. 2