Resonante gesprekken

Soms levert een gesprek over resonantie in al zijn resonante kwaliteit precies dat op wat je van resonantie verwacht. Begrijpen jullie het nog? Vast nog niet, maar het is wel wat gebeurde toen Paul Kloosterboer, Jaap van ’t Hek en ik onze podcast over de boeken van Hartmut Rosa opnamen. Alle drie bewonderen we deze socioloog om zijn vermogen om met een heel precies betoog zichtbaar te maken wat we kwijt zijn geraakt in onze samenleving: het vermogen om in verbinding te staan met en ons laten raken door de omgeving. Of die omgeving nou je werk, de ander, je familie en vrienden of de sport is die je beoefend. Hij noemt die verbinding resonant als die echt tweezijdig is. Als je zowel zelf openstaat om je te laten beïnvloeden, als zelf in staat bent invloed te hebben op dat deel van je omgeving. Hij noemt het ook wel een antwoordrelatie. Tegenover resonant stelt Rosa instrumenteel. Een instrumentele relatie is eenzijdig in zijn invloed.

Wie sport er voor zijn lol en wie omdat het nu eenmaal gezond is? Dat laatste is behoorlijk instrumenteel en weinig resonant. Want als je zou sporten voor je plezier, geeft je lichaam je een fijn gevoel als je het aan de gang zet; je bent dan resonant in contact met je lijf. Wie laat zijn aannemer aan de voorkant het vertrouwen om de klus goed aan te pakken en in jouw belang te denken en wie doet dat liever met duidelijke afspraken of een contract? Dat laatste is instrumenteel en weinig resonant. Wie wordt er in zijn werk geregeerd door deadlines, opdrachten van andere, zij-invliegers en tussentijdse ook belangrijke haastklussen? Dan word je geleefd en blijft er weinig ruimte voor resonantie.

We hebben er allemaal last van. We hebben zulke volle en gestructureerde levens dat we heel veel instrumenteel, slim, handig en met weinig rommeltijd inrichten. Zoveel mogelijk bucketlist in zo min mogelijk tijd. Anders krijg je zaken niet voor elkaar. Maar dat gaat ten koste van de mogelijkheid om je echt onderdeel van de wereld te voelen en je er ook door te laten raken. Want als je je laat raken, heb je minder controle. In je drukke leven is dat lastig, geen tijd voor, potentieel veel te verstorend.

Precies dat gingen we verkennen. Hoe zit dat dan in organisaties, in ons vak en wat moet je ermee? We begrijpen die Rosa wel, maar snappen we hem ook echt? Wat moeten wij dan durven aankijken? Het werd een mooi gesprek waarin we verkenden hoe resonantie uit de wereld van organisaties verdwenen is, hoe instrumentaliteit wint. En ook hoezeer de weerbarstigheid van de wereld weer op je pad komt als je te eenzijdig instrumenteel kijkt. Een wereld die ons veel minder ter beschikking stond dan we in organisaties wellicht dachten, een wereld waarvan we de onbeschikbaarheid juist weer moeten gaan waarderen om ermee in verbinding te kunnen staan.

Je langzaam bewust worden van de bijeffecten van instrumentalisering, lost de vraagstukken die ermee te maken hebben nog niet op. We moeten aan het werk. De weerbarstige wereld weer een stem geven en het echte verhaal achter de vaak instrumentele organisatietaal vinden en de onvoorspelbaarheid ervan meenemen in hoe we ons organiseren.

Een resonant gesprek helpt je tot dat soort inzichten. Resonantie mogelijk maken vraagt moeite en arbeid. Werk aan de winkel dus. Maar anders dan we gewend zijn en dat moeten we al werkend uitvinden. Net als Paul, Jaap en ik dat deden in ons gesprek.

Leike van Oss

Wil je ons gesprek horen, je vindt het hier.