Willen moet je ook maar kunnen

Laatst was ik te gast bij Het Lorentzhuis draait door, een symposium voor en door systeemtherapeuten en andere liefhebbers van de systeembenadering. De dag was een indrukwekkende belevenis. Wij – de toeschouwers –  waren getuige van prachtige zang en dans, hilarisch goed theater, ontroerende poëzie, inhoudsrijke lezingen en spitsvondige dialogen. Elk optreden was raak en zette aan tot denken. Talloze citaten die iedereen leek te kennen deinden op golven van saamhorigheid door de zaal. Een kleine greep:

‘Liefde is blind, jaloezie ziet alles’ (Tas).

‘Het verstand kan gevoelig zijn en het gevoel kan verstandig zijn’ (Palmen).

‘Willen moet je ook maar kunnen’ (van Dantzig).

Het Lorentzhuis is een groep systeemtherapeuten en psychiaters die hulp biedt aan de mens die lijdt aan het leven. Ze geven therapie, publiceren, leiden op en organiseren symposia. Voor elke buitenstaander is het direct duidelijk: dit is een superclub. Geen kortstondig avontuur, maar al decennialang een bestendig huis. Op een gegeven moment vroeg de dagvoorzitter aan de mensen van het Lorentzhuis: vertel eens, wat is jullie geheim? De antwoorden kwamen snel en met een lach:

• “We vergaderen weinig, hooguit drie of vier keer per jaar”.
• “Maar we hebben elke week intervisie met elkaar”.
• “We zijn het nooit met elkaar eens”.
• “Maar we hebben één kleur vloerbedekking”.
• “Er is geen hiërarchie”.
• “Maar wel inhoudelijk gezag”.
• “Iedereen deelt alles: kennis, ideeën, netwerken…”.
• “We denken nooit dat het klaar is”.
• “We vinden onszelf elke keer opnieuw uit en blijven altijd nieuwsgierig”.
• “Onze kennis stolt nooit”.
• “Als we een idee hebben staat het er over twee maanden, we regelen dingen zonder echt te regelen”.

Er zijn organisaties waar wij, organisatieprofessionals, nooit een voet over de drempel zetten. Organisaties die doen waar andere organisaties zo naarstig naar op zoek zijn. Ze hebben het nooit over taaie vraagstukken, patronen en onderstromen en ze zoeken hun heil niet in het goede gesprek over veranderstrategieën, meervoudig kijken of betekenisgeving. Ze doen hun werk en ontdekkende werkende weg wat er voor hen werkt. Opmerkelijk om te zien dat deze mensen die van praten hun vak gemaakt hebben hier juist helemaal niet over praten.

Nog nooit heb ik zo sterk als op deze dag gevoeld dat veel van wat er in organisaties wordt nagestreefd niet maakbaar en niet te kopiëren is. Ons werk begint dan ook vaak met het temperen van al te hoge verwachtingen. Het idee dat elk organisatieprobleem oplosbaar is, is een illusie. Dat weet iedereen. Maar deze open deur blijft nog steeds toegang geven tot niet te vervullen wensen. De expertblik van de organisatieadviseur en de zorgvuldige contractering over wat wij van de organisatie aan inzet en middelen vragen, hebben als onbedoeld bijeffect dat zij de hoop en de verwachting voeden. En hoe meer je zegt dat je niet weet of je kunt helpen, des te aantrekkelijker je wordt…. Het is de boobytrap van ons vak die nauwelijks omzeilen valt. 

Een goede blog, zo heb ik  ooit geleerd, schetst een herkenbaar probleem en presenteert vervolgens een aantrekkelijke oplossing. Daarmee wordt dit geen goede blog, want zo’n aantrekkelijke oplossing heb ik niet. Ik zou willen dat mijn klanten minder zouden willen. En ik zou willen dat ik niet zo jaloers ben op de mensen van het Lorentzhuis. Maar ja: willen moet je ook maar kunnen.

Marijke Spanjersberg