Sunk cost fallacy

Op onze website www.organisatievragen.nl hebben Jaap van ’t Hek en ik ooit valkuilenmemory geplaatst. Memory is het spel waar je kinderen beter in zijn dan jij. Het spel waar je twee dezelfde kaartjes moet zien te vinden door te onthouden waar ze liggen. Wij maakten ooit zo’n spel rond verandervalkuilen: valkuilen waar altijd sprake van is bij organisatieverandering en waarvan het goed is als we ons daar bewust van zijn. Niet om ze te voorkomen, maar om ze aan te pakken als we ze zien ontstaan. 

Laatst ontdekte ik een valkuil die we niet in het spel opgenomen hebben: de sunk cost fallacy. Deze valkuil ontstaat omdat je een alternatief of optie niet los wilt laten, omdat je er al zoveel in geïnvesteerd hebt. En dan gaat het niet alleen om geld, maar ook om inspanning en commitments. Als je in deze valkuil trapt, dan overschat je de waarde van de inspanning die je al gepleegd hebt. Eigenlijk zou je met die gemaakte kosten geen rekening moeten houden als iets niet werkt. Toch doen we dat. Ook in verandering.

We zijn inmiddels gewend aan veranderingen die experimenterend en ontwikkelend vorm geven aan een nieuwe situatie. Muddling through hoort er steeds meer bij. Maar bij dat muddling through hoort deze valkuil: niet los willen laten, ook als het niet werkt, omdat je er al zoveel in geïnvesteerd hebt. Blijven experimenteren ook als het niet meer lukt om vanuit het experiment verder te komen. Vast blijven houden aan dat je er met elkaar uit moet komen terwijl al lang duidelijk is dat die manier niet werkt.

Best ingewikkeld, want muddling through vraagt volhouden en vasthouden, niet terugschrikken als de verandering de Echternachprocessie lijkt na te doen, standvastig blijven ook als het niet snel gaat. Maar dat is iets anders dan vast blijven houden aan wat niet werkt. Bij muddling through en experimenteren hoort bewust loslaten wat niet werkt. Ook als het veel inspanning heeft gekost. Als het niet lukt, moet je andere manieren proberen.

Ik zou willen dat we hier ook beter in werden. In plaats van te lang vol te houden, teleurgesteld te zijn en het uiteindelijk maar te laten. Liever tijdig loslaten en de inspanning die het gekost heeft voor lief nemen.

Ik denk dat we deze valkuil maar eens op gaan nemen in ons memoryspel!

Leike van Oss