Meervoudig kijken als Ambacht

In ons vak zien we een tendens naar versimpeling: zo zit het en dit is de oplossing. Dat heeft ongetwijfeld te maken met de vraag van klanten. Die willen graag een heldere analyse, drie stappen en snel thuis. Het is ook een maatschappelijke ontwikkeling. In een steeds ingewikkelder wordende wereld is het fijn om het voor jezelf wat eenvoudiger te maken. Je wilt niet de hele dag bezig zijn met hoe complex het allemaal is. Politici doen vrolijk mee, zij verkondigen heldere meningen, zijn stellig en dat is nodig. De media doen er nog een scheutje bovenop. Polarisatie werkt immers goed om een complex probleem in drie minuten te verhelderen. Een deskundige vertelt een standpunt in een minuut, een ander zet daar wat tegenover en het format is gevuld.

Bij de Ambachtsschool kijken we vanuit verschillende brillen naar het vak van organiseren en veranderen. We zien niet een konijn óf een eend. We zien een konijn én een eend én een bekend plaatje en nog meer. Je kunt elk van onze programma’s zien als een manier om naar menselijk gedrag en organisatiegedrag te kijken. Je ontdekt andere dingen als je op zoek gaat naar patronen, dan wanneer je weet hoe verwaarlozing werkt of juist de onderstroom goed kunt duiden. Als collega’s waarderen we elkaars eigen kijk op het vak. En we weten dat we niet als enige de wijsheid in pacht hebben, laat staan de waarheid.

Als je de waarde van meervoudig kijken kent, dan kijk je ook anders naar handelen. Goed kijken is op zich al een handeling. Je hoeft een vraagstuk of probleem niet gelijk op te lossen. Zeker als het ingewikkeld is, loont het de moeite om het vanuit meerdere invalshoeken te benaderen. Wat leert de ene benadering ten opzichte van de andere? En wat leert het als je bijvoorbeeld een analyse doet met meerdere modellen? Natuurlijk wil je daarna ook verder. Een mooie toetsvraag daarbij is of je weet dat je handelt vanuit een rijker beeld van het vraagstuk. Zo kom je tot afgewogen keuzes in plaats van tot de beste of enige oplossing. Dat meervoudige kijken kan je zelf organiseren. Je kunt het ook doen door samen te werken met een collega.

Op 16 februari is de oprichtingsbijeenkomst van de Ambachtsschool. Ieder van ons geeft daar een voorproefje van z’n programma. En in gelegenheidsduo’s gaan we aan de slag met een onderwerp dat ons bezighoudt. Erica Hehenkamp en ik verkennen dan de vraag hoe je meer (mede)zegggenschap organiseert en welke sturing dat vraagt in een nieuwe samenwerkingsverband van drie welzijnsorganisaties. Erica bekijkt die vraag vanuit twee organisatiekundige invalshoeken, ik vanuit twee veranderkundige. En we zoeken met onze gasten uit hoe zij kijken. Dat wordt dus sowieso meer dan een eend of een konijn zien.

We doen dit als experiment. Onze sessie ronden we af door deelnemers in gesprek te laten gaan over een invalshoek die het verst van ze afstaat. Dat is een eerste en andere manier van handelen dan gebruikelijk. Daarna kan je kijken wat je eventueel verder wilt doen met die ervaring. Je kunt een andere invalshoek zien als concurrent van je voorkeursbril, maar je kunt deze ook zien als waardevol om nieuwe inzichten op te doen.

Zo zijn we ook naar het aanbod dat we als Ambachtsschool neerzetten. Wij zijn niet zo van de concurrentie. Wij denken dat de onze perspectieven aanvullend zijn. In de opleidingen van instituten waar we ook voor werken laten wij steeds een klein stukje van ons vak zien, een eerste kennismaking. In de activiteiten van de Ambachtsschool zit de verdieping. Die krijg je niet op deze manier op andere plekken. Dat moet ook niet. Daar gaat het meestal om een brede oriëntatie. Bij ons is het smal en diepgaand, vanuit tien verschillende invalshoeken.

Kilian Bennebroek Gravenhorst