In het systeempsychodynamisch perspectief heeft het werken met “jezelf als instrument” een bijzondere betekenis. Het is gebaseerd op de veronderstelling dat er zich tussen mensen processen van onbewuste communicatie kunnen afspelen. Onder processen van onbewuste communicatie wordt verstaan dat er in relaties zonder dat er daaraan (expliciet) ‘woorden’ worden gewijd patronen kunnen ontstaan en emoties kunnen worden overgebracht: met dit … Lees verder

Het kan niemand zijn ontgaan. Weinigen zullen het niet herkennen. De alomtegenwoordige verontwaardiging over het Groningse gas en de toeslagen. Hoe heeft het kunnen gebeuren, terwijl we het achteraf zo veroordelen. Toevallig kwam ik “Complicit” van Max Bazerman op het spoor. In het Nederlands is de titel van het boek het beste te vertalen met “Betrokken”. Zijn betoog over ‘complicity’ … Lees verder

Al weer geruime tijd geleden deed de psychoanalyticus Tuckett onderzoek naar de wijze waarop besluitvorming plaatsvindt in financiële markten. In het boek dat hij hierover schreef,  besprak hij het ontstaan van ‘bubbles’. Hij analyseerde ‘bubbles’ aan de hand van drie ideeën: onweerstaanbare objecten, narratieven en gemeenschappelijke gevoelens in sociale groepen, iets dat hij ‘groupfeel’ noemt. De dynamiek die hij blootlegt ontstaat … Lees verder

In ieders werk doen zich wel eens situaties voor, waarbij je je op jezelf teruggeworpen voelt, tijdelijk of meer permanent. Mensen kunnen daarop reageren door zelf een holding te maken. In principe is dit een onbewust proces, dat vanzelfzwijgend in zijn werk gaat. Het effect is – als het goed is – dat er ‘capacity to be alone on oneself’ … Lees verder

“Good enough” is een concept van D.W. Winnicott. De zinsnede spreekt – ook na 70 jaar – tot de verbeelding van adviseurs (en managers). Dat het zijn van “good enough” ‘goed genoeg is’. Een opluchting niet perfect te kunnen zijn, maar ook gemakkelijker gezegd dan gedaan.  Net zoals voor de moeders voor wie Winnicott dit idee ontwikkelde. Maar wat betekent het … Lees verder

Wat zou er zijn gebeurd als degenen – ambtenaren en politici tezamen – die nu ieder afzonderlijk door de commissie Toeslagen worden gehoord [1] – met elkaar zouden zijn gezeten aan een ronde tafel, naar elkaars perspectieven hadden kunnen luisteren, elkaars emoties hadden gezien en elkaar open en onderzoekende vragen hadden kunnen stellen, zou er dan anders zijn gehandeld? In mijn fantasie … Lees verder

Nog ruim voor de lock-down – begin 2020 – kwam ik met verschillende leergroepen doorbreken organisatiepatronen bijéén. Zoals gewoonlijk, bepaalden we samen aan het slot wat het onderwerp voor de volgende keer zou zijn. Echter toen bleken deze volgende bijeenkomsten in een geheel andere tijd plaats te vinden, namelijk in de afgelopen weken. Toen ik de voorbereidingsliteratuur bijeenzocht bekropen mij … Lees verder

In de krant verschijnen regelmatig terugkerende verhalen over pesten, intimidatie en onveilige werksferen in organisaties. Die verhalen verleiden gemakkelijk tot een ‘verontwaardigd’ gesprek over wat wel en niet hoort, wie er (had) moet(en) ingrijpen, wie weggekeken heeft of tot de orde moet worden geroepen. Tot ‘hoe het eigenlijk hoort in de omgang’ of over discours over inclusiviteit of ‘me too’. … Lees verder

Naar aanleiding van een recent interview met Frans de Waal over emoties in het dierenrijk, vroeg ik me af op hoeveel manieren je eigenlijk betekenis kunt geven aan emoties. Ik kwam er op 8 inclusief die in het rijk der dieren. Wat een veelheid aan manieren om te kijken. Bijvoorbeeld: naar manager X die met een verhaal over teammanager Y … Lees verder

Soms brengt organisatieontwikkeling met zich mee, dat er binnen jou als interventionist de emoties alle kanten op stuiteren of er zelfs innerlijke conflicten ontstaan. Het kan trouwens ook de andere kant op: dat je juist onverschillig, gelaten en koud blijft. Wat kan er aan de hand zijn? Is er iets met jou of speelt zich iets heel anders af. In … Lees verder